ANKARA – Türkiye Taşkömürü Kurumu’na bağlı (TTK) Amasra’daki maden alanında meydana gelen ve 41 çalışanın hayatını kaybettiği faciaya ait uzman heyetinin ön raporu Amasra Cumhuriyet Savcılığı’na gönderildi.
Patlamanın temel nedeninin yetersiz havalandırma olduğu, metan düzeyinin rutin olarak potansiyel patlama düzeyinde seyrettiği söz edilen ön raporda, “TTK ocaklarında ve metan drenajı yapılmıyor” tespiti yapıldı.
METAN DRANAJİ İKİ FARKLI AÇIDAN AÇIKLANIYOR
Hazırlanan raporda “Metan Drenajı” başlığında “TTK’ye bağlı ocaklarda metan drenajı uygulaması yapılmamaktadır. Bu durum yaşanan kazanın, yetersiz ve etkisiz havalandırma ile birlikte temel nedenlerinden biridir. Metan drenajı uygulaması hayata geçirilmiş olsaydı meydana gelen kaza olayı önlenebilirdi” tabirleri yer aldı.
TMMOB Maden Mühendisleri Odası Lideri Ayhan Yüksel’e nazaran raporda yer alan ‘metan drenajı’ başlığı ayrıntılı açıklanmadığı için iki farklı açıdan açıklanabilecek bir kavram.
“Metan drenajı” kavramını “metansızlaştırma” olarak tanımladığını söz eden Yüksel, “Bu, ocağın kömürünü yer üstünde yahut yer altında büyük faaliyetlerle kömürü gazdan arındırma sürecidir. Çok fazla ise burada elde ettiğiniz metanı doğalgaz üzere de kullanabiliyorsunuz. Ön raporda hoca bunu açıklamamış. Metansızlaştırma dediğimiz bu. Bu Türkiye’de yapılmıyor. Hoca hangisini kastediyor anlamadık” tabirlerini kullandı.
Dünyada ‘metansızlaştırma’ uygulamasının yaygın olduğunu ancak Türkiye’de birkaç yerde denendiğini tabir eden Yüksel, “Türkiye’de bir iki yerde denendi lakin maliyet ögesi üzere görülerek yapılmadı. Maliyet ögesi görmeden güvenlik tedbiri olarak madenlerde hayata geçirmeliler” dedi.
‘AMAÇ ARAZİYİ RAHATLATMAK’
Maden Mühendisleri Odası Lideri Yüksel, “metan drenajı” manasına gelen bir başka süreci ise, “Yer altında denetim sondajı yapıyorsunuz. Metan tespit ettiğiniz yerde birkaç delik daha açarak, degaj yaparak rahatlatma sondajları yapıyorsunuz. Metanı yavaş yavaş ortama verip havalandırıyorsunuz” sözleriyle anlattı.
Maden Mühendisleri Odası Zonguldak Şube Lideri Çağlar Öztürk de “metan drenajı” sistemine dair şunları söyledi:
“Metan drenajı şudur; Gazlı ortamlarda ilerleme yapıyorsanız ya da yan kayaçlardaki kömürün kendisinde metan varsa buralarda en az 25 metre olması şartıyla drenaj sondajı yapılır. Emel burada topraktaki basınç altındaki gazı ortama tahliye edip, havalandırmayla seyreltip dışarıya atmaktır. Alanda bu süreç yapılırken diğer bir süreç yapılamaz. Böylelikle topraktaki metan, yan kayaçtaki metan ortama alınır ve uzaklaştırılır. Emel burada araziyi rahatlatmak ve inançlı çalışma ortamı sağlamaktır. “
‘KAFAMIZDA OTURMAYAN YER VAR’
TMMOB Maden Mühendisleri Odası Lideri Ayhan Yüksel, Amasra’daki patlamanın ön raporuna dair de genel değerlendirmelerde bulundu. Patlamanın akabinde sensör sonuçlarının çıkmasını beklediklerini, ön raporun açıklanmasıyla “ihmalleri” güzelce gördüklerini belirten Yüksel, “Metan düzeyi 1,5’u, 2’yi, 5’i, tekraren ve saatlerce geçmiş ve ocak hiç boşaltılmamış. Bir kamu kurumunda bu türlü şeylerin yapılıyor olması açıkçası dehşete düşürüyor. Metan bu düzeylerdeyken ocakta hiç üretim durmamış. Personellerin dışarıya çıkarılması, özel bir grubun önlem alması gerekiyordu. Bu kararı kimler vermiş, düşünmeden edemiyor insan” dedi.
Ön raporun büyük ölçüde patlamadan sonra yaptıkları açıklamaları doğruladığını, havalandırmanın yetersiz olduğunun belirtilmesine, 2018’de yenileneceğinin vaat edilmesine karşın adım atılmadığını söyleyen Yüksel, “Bizim başımızı karıştıran ateş kaynağı. Ön rapor ateş kaynağını çok somutlaştırmadan dinamit atımına bağlamış. Tek seferlik bir atımdan bahsediliyor. Dinamit atımında bu patladıysa patlayıcı unsurların cinsi de tartışılmalı” dedi ve ön raporda “kafalarını karıştıran” noktayı şu halde açıkladı:
“Ön raporda elektrik aksamının memleketler arası standart olan ATEX’e uygun olduğu belirtiliyor. Ancak yer altındakileri görmedik yer üstündekilere baktık deniyor. Ocağı inceleyen müfettişler daha evvelden elektriğin ATEX’e uygun olmadığı tarafında görüş vermişler. Bizim başımıza oturmayan yer burası.”
‘MÜKEMMEL OCAK BUYSA BAŞKALARINI DÜŞÜNMEK LAZIM’
Amasra’daki patlamadan evvel gaz düzeylerinin “ben geliyorum” diyerek ihtarda bulunduğunu, liyakatsiz atamalardan kaynaklı tedbirlerin gereğince alınmadığını söz eden Yüksel, “Amasra’daki maden ocağı, mekanize ayağı hariç tuttuğumuzda, Ocak 2000’li yılların teknolojisi ve sistemi değil. Harika ocak denen buysa, Türkiye’de geri kalan 440 civarı yeraltı kömür ocağı var. Bunlar ne haldedir düşünmek lazım” diye konuştu.
‘METAN PATLAMASI KANITLARI YOK EDEN BİR OLAYDIR’
Amasra ön raporu açıklanmadan evvel, metan drenajı, havalandırma ve ateşleme kaynağı başlıkları üzerinde kestirimde bulunduklarını, bu nedenlerin raporda yer aldığını belirten Maden Mühendisleri Odası Zonguldak Şube Lideri Çağlar Öztürk, “Ateşlemenin kaynağının ne olduğunu bilemezsiniz. Orada kömür çeken elektrikli üniteler var, sanki oradaki bir elektrik kaçağı mıdır, dinamit midir bilemezsiniz. Metan patlaması kanıtları yok eden bir olaydır. Kendi kanıtlarını yok ediyor. Şimdi oraya tam manasıyla girilemedi. Ağır gaz ve yangın bir kısımda devam ediyor” sözlerini kaydetti.
Ön raporun çok isabetli olduğunu, tespitlerin yeterli yapıldığını belirten Öztürk, “İster istemez görülemediği için alanlar birtakım şeyler iddiaya dayandırılmış. Varsayıma ve bilgi birikimine dayandırmak olağandır. Raporda kuruma dair sorumluluk biçiliyor. Bu patlamanın en altta çalışanların, buyruk kulu olanların, işçi olanların üzerine bindirilmesine karşı çıkıyoruz. Buna bütünsellik olarak bakılmalıdır. Örneğin atamalar hiçbir vakit liyakatli yapılmamıştır. Partiye uygun yapılmıştır. Bütüncül olarak yargılamalar yapılmalıdır” diye konuştu.